Wyzwania i trendy

Współcześnie produkowane okna i drzwi otwierają przed inwestorem wiele możliwości, zarówno dotyczących odpowiedniego ich doboru pod względem komfortu i estetyki, jak i zapewnienia minimalnych strat ciepła, które – jak wiadomo – przekładają się na niskie koszty eksploatacji domu. Wybierając okna do domu energooszczędnego, należy się kierować nie tylko ich wyglądem i ceną, ale przede wszystkim parametrami, które mówią o tym, jak dużo ciepła będzie przez nie uciekało i w jakim stopniu są w stanie wpłynąć na poprawę termoizolacyjności przegrody. 
Okna na XXI wiek. Obecnie budowane domy stawiają przede wszystkim na światło naturalne. Inwestorzy coraz chętniej stosują duże powierzchnie przeszkleń, które otwierają widoki na otoczenie i sprawiają wrażenie większej przestrzeni. Producenci okien wychodzą naprzeciw tym oczekiwaniom, oferując okna o dużej powierzchni, których obsługa jest bardzo komfortowa, a parametry termoizolacyjne na tyle wysokie, że nie musimy się obawiać strat ciepła. 
Wysokie parametry cieplne. Mają kluczowe znaczenie dla energooszczędności budynku. Na rynku znaleźć można okna, które spełniają bardzo wyśrubowane wymagania, jeśli chodzi o izolacyjność termiczną. Dobre efekty uzyskuje się, wybierając okna o współczynniku przenikania ciepła U nie większym niż 1,1 W/(m²∙K) (dotyczy on całego okna, nie tylko szyby) – takie okna, a nawet jeszcze cieplejsze, poleca się do domów energooszczędnych. Okna w domach pasywnych muszą spełnić jeszcze większe wymagania – ich współczynnik przenikania ciepła U nie powinien przekraczać 0,8 W/(m²∙K). 
Nowe kształty. Obecnie produkowane okna mogą mieć praktycznie dowolny kształt – od tradycyjnych prostokątnych, przez okrągłe, po wygięte w łuk. Wybór odpowiedniej stolarki zależy od wyobraźni projektanta domu oraz zasobności portfela inwestora. 
Funkcjonalność nowoczesnych okien. Zarówno te pionowe, jak i połaciowe doświetlają wnętrza, wprowadzając cenne światło dzienne, stanowią jednocześnie skuteczną barierę dla chłodu czy uciążliwych dźwięków dochodzących z zewnątrz. Zapewniają także napływ świeżego powietrza do domów z wentylacją grawitacyjną. Ich obsługa staje się coraz bardziej komfortowa – wyposażając okna w siłowniki, można sterować pracą skrzydeł z dowolnego miejsca. 

OKNA ELEWACYJNE I POŁACIOWE 

Okna elewacyjne montowane są w ścianie. Mogą być otwierane lub nieotwieralne (typu fix). Okna nieotwieralne są tańsze i charakteryzują się lepszymi parametrami termicznymi oraz większą szczelnością. Montuje się je najczęściej w piwnicach lub garażach, a w nowoczesnych domach jako tzw. portfenetry – czyli bardzo wysokie okna sięgające od podłogi do sufitu. Okna elewacyjne otwierane produkowane są najczęściej jako rozwieralne, uchylne lub uchylno- -rozwieralne, rzadziej jako przesuwne. Do okien elewacyjnych zalicza się także duże okna balkonowe. Mogą być uchylne, rozwieralno- uchylne, składane lub przesuwne. Na rynku znajdziemy okna balkonowe z bardzo niskim progiem lub bezprogowe, które zapewniają wygodne i bezpieczne użytkowanie, gwarantując większą swobodę poruszania się między częścią mieszkalną a balkonem czy tarasem. Okna elewacyjne produkowane są w różnych rozmiarach i kształtach. Zwykle mają one kształt prostokąta, bez problemu znaleźć też można stolarkę okienną w kształcie koła czy półkola, a nawet okna z giętą szybą przeznaczone do montażu w ścianach łukowych. W sprzedaży są okna elewacyjne o bardzo dobrej izolacyjności termicznej. Okna połaciowe przeznaczone są do montażu w dachu. Ich zastosowanie umożliwia doświetlenie wnętrz na poddaszu światłem dziennym, dzięki czemu mogą być one z powodzeniem wykorzystywane jako mieszkalne. Okna połaciowe mają skrzydła obrotowe, uchylne lub uchylno-obrotowe. Na rynku znaleźć można także okna kolankowe – których górna część znajduje się w konstrukcji dachu, a dolna w ściance kolankowej – oraz dachowe balkonowe, które umożliwiają wyjście na minibalkon wbudowany w konstrukcję dachu. Obecnie produkowane okna dachowe tak jak i elewacyjne charakteryzują się bardzo dobrą termoizolacyjnością. 

MATERIAŁY NA RAMY OKIENNE 

Do domów jednorodzinnych najczęściej wybiera się okna o konstrukcji drewnianej lub z PCW. Mimo iż różnią się budową, mogą mieć zbliżone parametry izolacji termicznej i akustycznej. 
Okna drewniane wykonuje się z klejonej tarcicy sosnowej, świerkowej, dębowej lub z drewna egzotycznego. Ich ramy są bardzo trwałe. Zapewniają one przytulny klimat w domu, nadając wnętrzom cieplejszy charakter. Przed działaniem niekorzystnych czynników atmosferycznych chronią je warstwy lakieru i farby. Wybierając energooszczędne okna drewniane, warto zwrócić uwagę na rodzaj drewna, z jakiego wykonane są ramy. Profile z miękkiego drewna są zazwyczaj cieplejsze niż z drewna twardszego. Nie bez znaczenia jest także szerokość profili okiennych. Im są one szersze, tym okno lepiej będzie izolować termicznie. 
Ramy okien plastikowych wykonywane są z twardego, bardzo trwałego PCW. Mają one budowę komorową. Standardem są już okna 5-komorowe. Im komór jest więcej, tym rama okienna stanowi szczelniejszą przegrodę przeciwko ucieczce ciepła). Na rynku znaleźć można okna, których profile okienne składają się z 7, a nawet 8 komór. Niektórzy producenci dla poprawy izolacyjności termicznej wypełniają komory dodatkowo materiałem termoizolacyjnym, np. pianką poliuretanową. Okna z PCW mają specjalne wzmocnienia, które zapewniają im odpowiednią wytrzymałość. Dostępne są w wielu kolorach i okleinach, również tych drewnopodobnych. Są one często tańsze od okien drewnianych i bardziej komfortowe w eksploatacji – nie wymagają bowiem uciążliwych zabiegów konserwacyjnych. 
Do wyboru są także okna aluminiowe i aluminiowo- drewniane (w tym przypadku aluminium chroni od zewnątrz drewnianą konstrukcję okna). Okna o ramach aluminiowych są smuklejsze niż drewniane lub z PCW. Aluminium to materiał bardzo plastyczny – umożliwia on tworzenie wąskich profili okiennych i zwiększenie powierzchni szyby, zapewniając maksymalny dostęp światła do pomieszczenia. Okna aluminiowe najczęściej stosuje się w budynkach wielorodzinnych i budownictwie przemysłowym. Zwykle nie charakteryzują się najlepszą izolacyjnością termiczną. Za to okna aluminiowo-drewniane mogą być bardzo ciepłe, nawet takie jak te do domów energooszczędnych i pasywnych. 
Okna mogą mieć także ramy wykonane z kompozytu poliestrowo-szklanego (czyli tzw. fiberglassu). Jest to materiał bardzo trwały i wytrzymały. Ramy z kompozytu są też odporne na uszkodzenia mechaniczne i korozję oraz łatwe do utrzymania w czystości. Profile okienne z fiberglassu są cieplejsze niż te aluminiowe, drewniane czy z PCW. Okna z kompozytu poliestrowo-szklanego nie są jednak tak popularne w naszym kraju jak plastikowe czy drewniane.

KONSTRUKCJA NOWOCZESNYCH OKIEN 

Okna zespolone (nazywane też oknami szwedzkimi) zbudowane są z podwójnych skrzydeł połączonych specjalnymi zaczepami. Skrzydła takich okien zawieszone są na wspólnym zawiasie. Nowoczesne okna zespolone wykonuje się najczęściej z drewna sosnowego litego lub klejonego albo z litego drewna dębowego. Takie okna zapewniają niewielką infiltrację powietrza do wnętrza, wspomagając tym samym wentylację grawitacyjną w domu. Okna jednoramowe zbudowane są z ramy i pojedynczego skrzydła okiennego wykonanego z trzech sklejonych ze sobą warstw drewna. Okna te wyposażone są w szyby zespolone składające się z min. dwóch tafli szkła. Do ich produkcji stosuje się drewno sosnowe oraz dębowe. 

NOWOCZESNE SZYBY 

Okna montowane w domach jednorodzinnych wyposażone są w szyby zespolone jedno- lub dwukomorowe. 
Szyby jednokomorowe wykonane są z dwóch tafli szkła oddzielonych ramką dystansową. Współczynnik przenikania ciepła Ug takich szyb może wynosić od 2,6 do 0,9 W/(m2∙K). 
Bardziej energooszczędne są okna z szybami dwukomorowymi składającymi się z trzech tafli szkła. Charakteryzują się one lepszym współczynnikiem przenikania ciepła, który może wynosić od 0,7 do 0,4 W/(m2∙K). Pozwalają uzyskać współczynnik Uw całego okna równy 0,8, a nawet 0,6. Takie okna mogą być z powodzeniem stosowane nawet w domach pasywnych. Przez szyby dwukomorowe przenika jednak mniej światła naturalnego i energii słonecznej, która jest odbijana i pochłaniana przez poszczególne tafle szkła.

Na rynku znaleźć można również szyby trzy i czterokomorowe. Jednak ze względu na duży ciężar stosuje się je zwykle w dużych nieotwieralnych oknach. 
Szyby termoizolacyjne (energooszczędne). Aby szyby jedno- i dwukomorowe wyróżniały się jak najlepszą termoizolacyjnością, pokrywa się je od wewnątrz powłoką niskoemisyjną. Taka szyba przepuszcza promieniowanie słoneczne, zapobiegając jednocześnie ucieczce na zewnątrz promieniowania cieplnego emitowanego np. przez grzejniki. Zastosowanie powłoki niskoemisyjnej ogranicza także ryzyko wykraplania się pary wodnej na powierzchni szyby. Duży wpływ na izolacyjność termiczną okna ma oddzielająca taflę szkła ramka dystansowa. Dobrze, jeśli będzie wykonana ze stali kwasoodpornej lub tworzywa sztucznego. Im szersza jest ramka, tym cieplejsze będzie okno. Przestrzeń między szybami termoizolacyjnymi powinna być wypełniona gazem ciężkim, np. argonem lub jeszcze efektywniejszym kryptonem albo ksenonem. 
Szyby próżniowe. Między tafl ami szkła takich szyb znajduje się rozrzedzone powietrze. Dystans między taflami szkła regulują specjalne, niemal niewidoczne przekładki z przezroczystego plastiku. Szyby próżniowe pozwalają ograniczyć ucieczkę ciepła przez konwekcję. Charakteryzują się też bardzo niskim współczynnikiem przenikania ciepła. 
Szyby antywłamaniowe. Takie szyby oznaczone są klasą od P3 do P8. Składają się ze szklanych tafl i sklejonych warstwowo, które przekłada się specjalną, odporną na rozerwanie folią. Nowoczesne szyby mogą być pokryte powłoką niskorefl eksyjną, która przepuszcza więcej światła naturalnego, lub wysokoselektywną (dwufunkcyjną) łączącą cechy powłoki niskoemisyjnej i przeciwsłonecznej. Szkło z taką powłoką to dobra alternatywa dla montowanych w oknach osłon przeciwsłonecznych. 
Szyby z powłoką z fotokatalitycznego i hydrofilnego materiału. Są to tzw. szyby samoczyszczące. Dzięki zastosowaniu odpowiednich powłok brud w mniejszym stopniu przylega do szyby. Takie powłoki pod wpływem działania promieni słonecznych rozluźniają i kruszą cząsteczki brudu, dlatego deszcz lub spłukanie szyby wodą wystarczy do jej oczyszczenia. Światło słoneczne aktywuje także właściwości hydrofi lne, dzięki którym krople deszczu tworzą na powierzchni szyby cienką warstwę niepogarszającą jej przejrzystości. Kolejną zaletą szyb z taką powłoką jest równomierne odparowywanie wody z jej powierzchni, co eliminuje powstawanie zacieków.

FUNKCJONALNOŚĆ OKUĆ 

Okucia umożliwiają otwieranie i zamykanie okna. Na rynku znaleźć można stolarkę okienną wyposażoną w różne rodzaje okuć. Okna z okuciami rozwieralnymi można tylko otworzyć. Te z okuciami uchylno-rozwieralnymi można zarówno otworzyć, jak i odchylić od pionu. Okna o dużej powierzchni przeszklenia, np. balkonowe, wyposaża się często w okucia przesuwne. Umożliwiają one otworzenie okna poprzez przesunięcie w bok jego skrzydła. Zastosowanie okien z takimi okuciami wymaga jednak sporo miejsca po bokach. Nieduże okna z okuciami przesuwnymi sprawdzą się np. w kuchni, gdy przy oknie ma być zamontowany zlew z kranem, który uniemożliwiłby otworzenie skrzydła w tradycyjny sposób. W przypadku dosyć wąskich pomieszczeń, w których planuje się montaż dużych okien sięgających podłogi, lepiej sprawdzą się okna z okuciami składanymi lub obrotowymi. 

PARAMETRY AKUSTYCZNE OKIEN 

Dużę, przeszklone drzwi będą źródłem energii słonecznej, jeśli budynek zaprojektuje się tak, by wystawa południowa obejmowała dużą część

Aby wyciszyć hałas z zewnątrz, zwłaszcza jeśli dom stoi w dość głośnej okolicy, np. przy bardzo ruchliwej ulicy, warto zainwestować w okna dźwiękoszczelne. Naprawdę ciche okna powinny charakteryzować się wskaźnikiem izolacyjności akustycznej RA2 (dawniej Rw) równym 40-50 dB. Im większy jest ten wskaźnik, tym okna będą stanowiły lepszą barierę dla dźwięków. Okna, w których większy nacisk kładzie się na izolacyjność akustyczną, mają zwykle pakiety szybowe składające się z kilku tafl i o zróżnicowanej grubości. Dobrą izolacyjność akustyczną wykazują także okna z szybami warstwowymi składającymi się z dwóch lub trzech szklanych tafl i połączonych folią PVB oraz te z szybami ze szkła laminowanego specjalną żywicą, które pochłaniają dźwięki. Lepszą dźwiękochłonność okien osiąga się również poprzez zwiększenie odległości między taflami szklanymi oraz wypełnienie przestrzeni międzyszybowej ciężkim gazem (np. kryptonem, ksenonem czy dźwiękochłonnym sześciofluorkiem siarki). 
Izolacyjność akustyczną okien może pogorszyć zastosowanie w nich nawiewników. Aby okna dobrze tłumiły dźwięki i jednocześnie zapewniały dopływ powietrza do wnętrza, warto wybrać nawiewniki akustyczne z materiałem tłumiącym, np. pianką dźwiękochłonną.

FUNKCJONALNOŚĆ OKIEN POŁACIOWYCH 

Nowoczesne okna połaciowe nie tylko zapewniają równomierne doświetlenie wnętrz na poddaszu, ale także otwierają widoki na otoczenie. Okna dachowe produkowane są w różnych wymiarach umożliwiających ich dopasowanie m.in. do kąta nachylenia dachu (tak aby stojąc i siedząc, można było wyglądać na zewnątrz) czy odległości między krokwiami. W sprzedaży dostępne są modele okien połaciowych zapewniające komfortową obsługę. Okna dachowe mają wygodny w obsłudze górny lub dolny system otwierania, który sprawia, że mogą być one montowane na różnych wysokościach i dostosowywane do każdej aranżacji wnętrza. Ponadto takie okna można łatwo łączyć w zestawy, tworząc dużą powierzchnię przeszkleń efektywnie doświetlających poddasze. Nie musimy się obawiać strat ciepła – współczesne okna połaciowe dzięki energooszczędnym pakietom szybowym mają wosokie parametry termoizolacyjne. Nowością na rynku są okna połaciowe, których termoizolacyjność poprawiono przez wbudowanie w skrzydło i ościeżnicę ciemnoszarego polistyrenu ekspandowanego. 
Okna zapewniają coraz wyższy komfort użytkowania. Mowa tu o oknach połaciowych zdalnie sterowanych czy wyposażonych w czujniki deszczu. Okna zdalnie sterowane umożliwiają obsługę skrzydeł za pomocą pilota. Niektóre mają dodatkowo wbudowane panele solarne, dzięki którym do sterowania oknami połaciowymi można wykorzystywać darmową energię słoneczną. Rozwiązanie to pozwala ograniczyć zużycie prądu. Okna z czujnikiem deszczu zamkną się samoczynnie, gdy tylko na ich powierzchnię zaczną spadać krople deszczu. 

OKNA NA RZECZ WENTYLACJI 

W domach z wentylacją grawitacyjną lub mechaniczną wywiewną ich zadaniem jest często zapewnienie napływu świeżego powietrza do wnętrz. W tym celu okna wyposaża się w nawiewniki, klapy i moduły wentylacyjne. 
Decydując się na okna z nawiewnikami, warto wybierać nawiewniki higrosterowalne. Umożliwiają one regulację ilości napływającego powietrza za pomocą ruchomej przesłony, której zastosowanie zapobiega nadmiernemu wychładzaniu pomieszczeń. Nawiewniki higrosterowalne reagują na zmiany wilgotności powietrza we wnętrzu. 
Okna połaciowe często fabrycznie wyposażane są w klapy lub moduły wentylacyjne. Klapy wentylacyjne zapewniają napływ świeżego powietrza do wnętrz także wówczas, gdy okno jest zamknięte. Świeże powietrze napływa przez kratkę filtrującą, która zabezpiecza przed przedostaniem się do wnętrza kurzu, owadów czy śniegu. Moduły wentylacyjne pełnią podobną funkcje do klap, jednak charakteryzują się większą wydajnością.

NOWOCZESNE SPOSOBY ZASŁANIANIA OKIEN 

Okna są źródłem światła naturalnego, jednak przedostające się przez nie promieniowanie słoneczne może powodować, zwłaszcza w okresie letnim, przegrzewanie się pomieszczeń. Z tego względu montuje się na oknach różne rodzaje przesłon zapewniających skuteczną ochronę przed słońcem oraz obniżenie kosztów klimatyzacji. W nowo budowanych domach funkcję tę pełnią rolety zewnętrzne i wewnętrzne żaluzje, markizy oraz wertykale. 
Rolety zewnętrze. Oprócz ochrony przed nadmiernym promieniowaniem słonecznym stanowią barierę przeciwwłamaniową oraz redukują hałas z zewnątrz. Ponadto zamykane na noc pozwalają ograniczyć straty ciepła nawet o kilka procent. To, jak skuteczną barierą dla uciekającego przez okna ciepła będą rolety zewnętrzne, zależy m.in. od ich rodzaju i szczelności. Rolety wykonane z tworzywa i wypełnione pianką izolacyjną są lepszym izolatorem niż te z aluminium. 
Rolety wewnętrzne. Mogą być montowane na specjalnych prowadnicach lub swobodnie wiszące. Na rynku znajdziemy zarówno rolety zapewniające częściowe zaciemnienie, jak i całkowicie zaciemniające wnętrze. Jeśli zależy nam na energooszczędności, warto zdecydować się na rolety podwójnie plisowane wykonane z materiału o konstrukcji przypominającej plaster miodu wypełniony przestrzeniami powietrznymi. Ich wewnętrzna aluminiowa powłoka bardzo dobrze izoluje termicznie. Taka roleta podczas chłodnych zimowych nocy może zmniejszyć straty ciepła przez okno nawet o około 30%. 
Żaluzje. Składają się z szeregu równoległych lamelek połączonych ze sobą linkami. Takie osłony okienne pozwalają najlepiej kontrolować dopływ światła do pomieszczeń – umożliwiają nie tylko niemal całkowite zaciemnienie wnętrza, ale także odpowiednie „dozowanie” dopływu promieni słonecznych poprzez ruch pokrętłem umożliwiającym obrót lamelek. Żaluzje również mogą poprawić izolacyjność termiczną okien nawet o ponad 20%.